Omschrijving

Samen met andere partijen zet de provincie programma’s op voor duurzame innovaties en kennisontwikkeling. Deze netwerkaanpak biedt de basis voor proeftuinen, projecten en/of verkenningen en de bijbehorende langdurige samenwerking. Door kennisontwikkeling en kennisdeling in proeftuinen gaat de grondgebonden landbouw verduurzamen en economisch sterker worden.

Uitvoeringsresultaten 2018

Het opstarten en doorontwikkelen van proeftuinen in combinatie met samenwerking in het Open Netwerk Voedsel Innovatie (verandernetwerk) en met het Kennis- en ontwikkelprogramma (Kennisteam) bevordert en versterkt de innovaties en verduurzaming van de grondgebonden landbouw in de provincie. Daarbij wordt gebruikt gemaakt van de opgehaalde kennis uit de lopende proeftuinen. Ook initiatieven die gebruik maken van de subsidieregeling "stimuleren van maatschappelijke initiatieven duurzame landbouw (SRG 2.10)", leveren een bijdrage aan de doelen van de provincie. Er zijn inmiddels circa 30 proeftuinen actief met het uitvoeren van verduurzaming van het landbouw- en voedselsysteem in Zuid-Holland. Een bijzondere proeftuin is de verdere verduurzaming van de catering in het provinciehuis. Het innovatienetwerk voedt elkaar met kennis, ervaringen en inspiratie over de proeftuinen ondersteund door het Kennisteam op de Voedselfamiliebijeenkomsten. De proeftuinen waren de hoofdrolspelers tijdens een zeer geslaagde Oogstdag in oktober 2018 op provinciehoeve Zuid-Holland ( Oogstdag 2018 ).

a. Openstellingsbesluiten POP-3 Duurzame landbouwinnovaties
Het doel van deze activiteit is om proeftuinen te genereren door subsidie beschikbaar te stellen via het instrument POP-3. In 2018 zijn de subsidietoekenningen van de POP-3 aanvragen van 2017 voor proeftuinen afgerond. In 2018 heeft de derde ronde openstellingen van POP-3 plaatsgevonden voor kennis en samenwerken aan innovaties.

Overzicht uitvoering POP3 duurzame landbouwinnovaties openstellingen 2017

Bij de maatregelen ‘2.2 Fysieke investeringen innovaties’ en ‘2.7 Samenwerking duurzame innovaties’ valt op dat het aantal afgewezen subsidieaanvragen groot is. De aanvragen zijn op inhoudelijke gronden afgewezen, omdat de projecten waarvoor subsidie werd gevraagd onvoldoende bijdragen aan de doelen uit het Ambitiedocument innovatieagenda duurzame landbouw. De aanvragers van de afgewezen aanvragen hebben doorgaans voor het indienen van de aanvraag geen contact gezocht met de provincie om het projectvoorstel te verbeteren.
De redenen voor het afwijzen waren voornamelijk:

• het project waarvoor subsidie wordt gevraagd is niet innovatief of slechts een kleine verbetering van iets bestaands;
• het project waarvoor subsidie wordt gevraagd draagt onvoldoende bij aan de thema’s van het openstellingsbesluit. Projecten hadden vaak betrekking op het thema ‘vermindering grondstoffengebruik’, maar hadden geen betrekking op de thema’s ‘meerwaardecreatie’ en ‘biodiversiteit’.

In 2018 zijn twee openstellingen geweest in het kader van duurzame innovaties landbouw. De ingediende aanvragen zijn beoordeeld op basis van criteria uit het openstellingsbesluit. De beoordeling is gedaan door een adviescomité dat onder andere uit twee externe deskundigen bestaat. De inhoudelijke beoordeling van de aanvragen heeft in 2018 plaatsgevonden, de subsidieverlening zal in 2019 plaatsvinden.

Overzicht uitvoering POP3 duurzame landbouwinnovaties openstellingen 2018

Voor de openstelling van de maatregel ‘2.1 Kennisoverdracht’ zijn twee aanvragen ingediend. Beide aanvragen zijn afgewezen. Eén aanvraag had naar het oordeel van het adviescomité voornamelijk betrekking op regulier advieswerk van de aanvrager en niet op het overdragen van kennis over innovaties in de landbouw. De tweede aanvraag had betrekking op het overdragen van in proeftuinen ontwikkelde kennis. Deze aanvraag is afgewezen omdat het geen kennisoverdracht aan landbouwers betrof, maar voornamelijk kennisoverdracht aan studenten en onderwijsinstellingen. Dit past niet binnen de voorwaarden POP-3 maatregel.

Beoordelingsmethode

De ingediende aanvragen zijn beoordeeld op basis van criteria uit het openstellingsbesluit. De beoordeling is gedaan door een adviescomité dat onder andere uit twee externe deskundigen bestaat. Aanvragen moeten om voor subsidie in aanmerking te komen een minimum aantal punten behalen. Het aantal behaalde punten is bepalend voor de rangschikking. De aanvraag die het hoogste scoort wordt als hoogst gerangschikt en komt als eerste voor honorering in aanmerking.

b. Overige POP-3 maatregelen landbouw (JOLA en LEADER)
Behalve de vier genoemde POP-3 maatregelen, die gericht zijn op duurzame innovaties in de landbouw, zijn er nog twee andere POP-3 maatregelen die ook een bijdrage leveren aan een sterke en rendabele grondgebonden landbouw in Zuid-Holland:

• een maatregel voor jonge landbouwers die een bedrijf gaan overnemen of overgenomen hebben (maatregel 2.3 JOLA);
• een maatregel voor de uitvoering van de Lokale Ontwikkelingsstrategie (maatregel 3 LEADER).

JOLA
Met POP-3 subsidies voor jonge landbouwers worden jonge landbouwers gestimuleerd om duurzaam te investeren in hun bedrijf. De regeling is vooral bedoeld om de aanschaf van modernere duurzamere installaties en machines te stimuleren, waarmee de jonge landbouwer een investeringsachterstand kan inlopen. Subsidie kan aangevraagd worden voor bepaalde investeringen die opgenomen zijn in de regeling. Dit betreft onder andere investeringen in zonnepanelen, mestscheidingsinstallaties, koematrassen en systemen voor precisielandbouw.

Voor 2018 is de regeling opengesteld in de periode vanaf 4 december 2017 tot en met 15 januari 2018. Het deelplafond van deze openstelling is € 870.000. Er zijn 54 aanvragen ingediend voor een totaal bedrag van
€ 867.388,04. Er zijn 38 aanvragen toegewezen voor een bedrag van € 615.878,53.

LEADER-aanpak: Leefbaarheid Platteland
Met POP-3 subsidies voor het onderdeel LEADER worden de Lokale Ontwikkeling Strategie (LOS) Holland Rijnland en de LOS Polders met Waarden uitgevoerd. Zowel de LOS Holland Rijnland als de LOS Polders met Waarden zijn door Gedeputeerde Staten vastgesteld in november 2015. Tegelijkertijd zijn de Lokale Actie Groepen (LAG) geïnstalleerd in Holland Rijnland en de Polders met Waarden. De regeling is vooral bedoeld om projecten te realiseren die passen binnen de doelstellingen van de LOS van beide gebieden. De openstellingen worden samen met beide Lokale Actie Groepen voorbereid, elke LAG adviseert over het open te stellen bedrag. Aanvragen worden van een advies voorzien door de betreffende LAG en vervolgens ter besluitvorming voorgelegd aan Gedeputeerde Staten.

In 2018 is de regeling voor LEADER tweemaal opengesteld. De eerste openstelling was in de periode van 15 mei 2018 tot en met 28 juni 2018. De tweede periode was van 2 oktober 2018 tot en met 29 november 2018. Voor Holland Rijnland bedroeg het deelplafond voor beide openstellingen € 300.000. Voor Polders met Waarden bedroeg het deelplafond voor de eerste openstelling € 300.000 en voor de tweede openstelling € 1.500.000.

LAG Holland Rijnland is in contact geweest met ruim 70 initiatieven voor circulaire economie en gezondheid van mens en leefomgeving. Dit heeft geleid tot in totaal zes ontvankelijke aanvragen, waarvan twee positief beoordeeld door de LAG en beschikt door de provincie. Het totaal aan subsidie dat in 2018 binnen Holland Rijnland is verleend bedraagt € 108.800. Twee aanvragen zijn op advies van de LAG afgewezen en twee aanvragen zijn nog in behandeling. Verwachting is dat van de overige initiatieven vijf tot zeven subsidieaanvragen worden ingediend bij de openstelling in maart 2019. De overige initiatieven hebben (nog) geen aanvraag ingediend om uiteenlopende redenen: onvoldoende aansluiting bij LEADER doelstellingen, onvoldoende noodzaak tot subsidie in het business plan en behoefte aan aanlooptijd voor aanvraag van vergunningen en vinden van overige financiering.

LAG Polders met Waarden heeft projecten geworven door benutten van de netwerken Groene Hart Werkt en Voedselfamilies Zuid-Holland en het organiseren van een kenniscafé in samenwerking met andere LEADER-gebieden. Dit heeft geleid tot in totaal drie door de LAG positief beoordeelde aanvragen, waarvan tot zover twee beschikt door de provincie. Het totaal aan subsidie dat in 2018 binnen Polders met Waarden is verleend bedraagt
€ 70.000. Eén aanvraag is nog in behandeling. Verwachting is dat mogelijk zeven subsidieaanvragen worden ingediend bij de openstellingen in 2019. Redenen voor het (nog) niet hebben ingediend van subsidieaanvragen zijn: een onrealistisch exploitatieplan, behoefte aan tijd voor oprichten van een (keten)samenwerking en voor het regelen van lokale publieke cofinanciering.

c. maatschappelijke initiatieven duurzame landbouw (SRG 2.10)
Ook initiatieven die gebruik maken van de subsidieregeling "stimuleren van maatschappelijke initiatieven duurzame landbouw (SRG 2.10)", leveren een bijdrage aan de doelen van de provincie. Twee initiatieven zijn uitgevoerd: de (landelijke) Voedselkaravaan editie Den Haag en de Boer-Burger dialogen in de Drechtsteden en de Hoeksche Waard. Hiermee is € 44.560 aan subsidie toegekend. Daarnaast hebben zich nog 10 initiatieven aangemeld, waarvan er drie in 2019 worden beoordeeld. 7 anderen maken geen gebruik meer van deze regeling.

d. overige systeeminnovaties grondgebonden landbouw
De laatste subsidietrajecten met het thema "korte afzetketens" zijn ofwel afgerond ofwel in een afrondende fase. De samenwerking met en de financiële ondersteuning van het Veenweiden Innovatiecentrum (VIC) te Zegveld is een doorlopende activiteit gericht op verduurzaming en systeeminnovaties in de westelijke veenweiden. Aansturing en monitoring van een doorlopend innovatieprogramma van het VIC verloopt in samenwerking met drie provincies en zes Waterschappen.

Financiële verantwoording

Programmering via de POP3 subsidies t/m 2021, afbouw vanaf 2020.

Financiële verantwoording

Omschrijving

Bij het realiseren van de ambitie om te komen tot een duurzame landbouw- en voedselketen in Zuid-Holland, voor gezond, duurzaam en betaalbaar eten voor iedereen staat de veranderaanpak met proeftuinen centraal.
De veranderaanpak stimuleert en faciliteert duurzame innovaties in de vorm van proeftuinen. Proeftuinen zijn een zichtbare plek waar de provincie samen met koplopers in de landbouw- en voedselketen innovaties gericht op duurzame landbouw ontwikkeld en uitgeprobeerd. Deze veranderaanpak wordt ingevuld door met andere partijen, zoals boeren, ondernemingen, gevestigde partijen, onderzoeks- en kennisinstellingen en maatschappelijke organisaties samen te werken, deze bij elkaar te brengen en te verbinden (Veranderaanpak duurzame landbouw ). Dit vanuit de overtuiging dat lange termijn-perspectieven niet anders dan op basis van een substantiële gezamenlijke inspanning kunnen worden gerealiseerd.

Deze innovatieve aanpak heeft onder meer het Open Netwerk Voedsel Innovatie Zuid-Holland opgeleverd, met de Zuid-Hollandse Voedselfamilies als zelfstandig transitie- en innovatienetwerk. Het innovatienetwerk voedt elkaar met kennis, ervaringen en inspiratie over de proeftuinen ondersteund door het Kennisteam op de Voedselfamiliebijeenkomsten en in 2018 op een zeer geslaagde Oogstdag in oktober 2018 op provinciehoeve Zuid-Holland (Oogstdag 2018 ).

Uitvoeringsresultaten 2018

De gekozen veranderaanpak heeft geresulteerd in de verdere groei en verzelfstandiging van het Open Netwerk Voedselinnovatie Zuid-Holland met de Zuid-Hollandse Voedselfamilies. Als eerste zijn in 2018 door de Voedselfamilies een aantal bijeenkomsten gehouden over de toekomstbeelden Vensterlandbouw en Megamakersbeweging (www.voedselfamilies.nl ). Belangrijkste activiteit was de Oogstdag 2018 in combinatie met de Oogstmarkt (motie PS) in oktober 2018 georganiseerd door de Voedselfamilies, het Kennisteam en de provincie. Deze Oogstdag had meer dan 200 bezoekers met inleiders, workshops rondom proeftuinen en toekomstbeelden Oogstdag 2018 Voedselfamilies . Ook was hieraan gekoppeld de #IkEetZuid-Hollands- challenge voor onze inwoners www.ikeetzuidhollands.nl . De Voedselfamilies hebben op deze Oogstdag haar Voedselfamilies-manifest gepresenteerd en aangeboden aan gedeputeerde Weber en Tweede Kamerlid de Groot. Het InnovatieNetwerk Voedselfamilies constateert na circa 3 jaar dat er nog wel wat moet gebeuren om echt de transitie in voedselvoorziening te kunnen maken. In het Manifest staan drie focuspunten:

• Eerlijke prijzen en nieuwe verdienmodellen;
• Anders en strategisch omgaan met grondposities, -prijzen en -financiering;
• Werken naar vitale bodem, gezond water en hoge biodiversiteit.

Dit Innovatienetwerk Voedselfamilies wordt gelinkt aan andere samenwerkingsverbanden zoals de Participatietafel Voedseltransitie van RVO, de Transitiecoalitie Voedsel en de Nieuwste Boerenfamilies. Ook wordt er samengewerkt met de Groene Cirkels, zoals Groene Cirkel Kaas. Ook met andere organisaties wordt samengewerkt zoals Greenport Westland/Oostland en LTO. Verbindingen met Jong Leren Eten zijn gelegd. Participatie in een nieuw landelijk innovatielab "Oogst van Morgen" vanuit het ministerie van LNV en Commonland, gericht op verduurzaming en transitie van het landbouw- en voedselsysteem, is gestart.

Programmaraad Zuid-Hollandse Voedselfamilies (voorheen Platform)
Er is nu een stichting Zuid-Hollandse Voedselfamilies waarbij de Programmaraad, ondersteund door een kwartiermaker, een voortrekkersrol heeft bij het organiseren en uitvoeren van de activiteiten. De provincie ondersteunt en faciliteert:

• Organisatie, productie en realisatie van het evenement Oogstfeest op 18 oktober in het provinciehuis; daaromheen vele communicatie-uitingen;
• In aanloop naar het Oogstfeest de organisatie van een "80/20 challenge:"Ik Eet Zuid-Hollands";
• Verbinden van koplopers, uitbreiden van het netwerk van koplopers met nieuwe koplopers en mensen die koplopers kunnen helpen;
• Leren van mensen die vernieuwing doen en meer mensen verleiden iets te gaan doen (beiden eventueel met POP-3 subsidies);
• Voeden van initiatiefnemers, steun zijn voor mensen die aan de slag zijn;
• Concretiseren, verdiepen en verstevigen van de toekomstbeelden Vensterlandbouw, MegaMakerMovement en Waterpark;
• Bijdragen aan visievorming omtrent (het creëren van condities voor) de landbouw- en voedseltransitie op de schaal van de provincie.

Deze zaken komen in alle bijeenkomsten van de Voedselfamilies aan de orde. Daarnaast zijn er Programmaraad-bijeenkomsten, ondersteunende activiteiten en netwerkcommunicatie.

“Onze Zuid-Hollandse Voedselfamilie is een onafhankelijke kraamkamer van vernieuwende praktijken, ideeën en concepten."

Kennis- en Ontwikkelprogramma

Het Kennis- en Ontwikkelprogramma (Kennisteam) heeft de volgende activiteiten uitgevoerd: 

• Impactverkenningen van de proeftuinen;
• Kennisondersteuning aan de proeftuinen;
• Bijdragen leveren aan concretiseren toekomstbeelden en transitiepaden;
• Bijdragen aan het Oogstfeest in workshops, oogsten van kennis-resultaten, verslaglegging;
• Kennis ontwikkelen en kennis delen via de Voedselfamiliebijeenkomsten;
• Reflexieve monitoring van de proeftuinen en het programma als geheel via de dynamische leeragenda;
• Kennisteambijeenkomsten (sturing en coördinatie programma);
• notitie Lessen uit de proeftuinen.

Netwerkopbouw Jong Leren Eten
De doorlopende samenwerking met het programma Jong Leren Eten vanaf 2017 draagt bij aan de doelen van duurzame landbouw. Activiteiten zijn gericht op o.a. netwerkopbouw en wordt uitgevoerd door makelaars in Zuid-Holland. Het programma maakt onderdeel uit van een landelijk programma Jong Leren Eten van het ministerie van Economische zaken ( www,jonglereneten.nl ) .

Innovatielab Voor de Oogst van Morgen
Participeren in het innovatielab Voor de Oogst van Morgen, een landelijk netwerk voor transitie van het landbouw- en voedselsysteem. Aan dit Innovatielab nemen provinciale medewerkers deel en 8 deelnemers uit het Innovatienetwerk Zuid-Hollandse Voedselfamilies.

Financiële verantwoording

Programmering via de POP3 subsidies t/m 2021 met afbouw vanaf 2020.

Omschrijving

Uitvoeringsresultaten 2018

Financiële verantwoording

Omschrijving

De provincie subsidieert kavelruilprojecten in de grondgebonden landbouw. Door middel van kavelruil wordt de agrarische structuur verbeterd, wat bijdraagt aan de efficiëntie van de bedrijfsvoering en daarmee aan continuering van de agrarische sector als economische sector.

Uitvoeringsresultaten 2018

De gerealiseerde ruilprojecten Leerbroek, Groot-Ammers en Noordeloos hebben een louter agrarisch karakter, met verbeterde ligging van veldkavel en/of huiskavel als resultaat. De agrarische ruilprojecten in Meerkerk/Langerak en Goudriaan ondervonden vertraging; we verwachten dat deze in 2019 alsnog tot stand komen. 
Waar mogelijk worden in een kavelruil echter ook andere doelen dan agrarische structuurversterking gerealiseerd. Zo is in de ruil ‘Brandwijk’ circa 0,3 ha grond vrijgespeeld voor de aanleg van de oost-west gerichte ecologische verbindingszone langs het Achterwaterschap. Deze zelfde ruil maakt kadeversterking door het waterschap mogelijk. Voor completering van deze verbindingszone zijn in de nabije toekomst meer ruilprojecten nodig.
In de interprovinciale ruil ‘Waarder-Driebruggen’ bracht een stoppende boer zijn grond in voor een kavelruil, waarmee hij structuurversterking mogelijk maakte voor een aantal boeren in zijn omgeving. In deze ruil ontstond een gunstiger ligging van de kavels, waardoor de verkeersbelasting door agrarisch verkeer minder is geworden. Minder kilometers betekent bovendien minder broeikasgasemissie. Ook ontstond huisverkavelvergroting, wat de mogelijkheden voor weidegang versterkt.
In de Noordrand van Goeree-Overflakkee vindt agrarische structuurversterking plaats in een gebiedsproces waarbij ook provinciale gronden zijn betrokken.

Financiële verantwoording

Omschrijving

Uitvoeringsresultaten 2018

Financiële verantwoording