Omschrijving

Realisatie van de restantopgave NNN in gebied Gouwe Wiericke
De betrokken partijen in Gouwe Wiericke - gemeenten Bodegraven-Reeuwijk, Waddinxveen en Gouda en de Hoogheemraadschappen van Rijnland en Stichtse Rijnlanden - vormen samen de stuurgroep Veenweiden Gouwe Wiericke. De Stuurgroep is in deze regio verantwoordelijk voor de realisering van de (natuur-)doelen. Voor de natuuropgave in Nieuwkoop was de provincie in 2017 ook deelnemer in de stuurgroep, maar begin 2018 is de gemeente Nieuwkoop zelf daarvoor tot de stuurgroep toegetreden. De gemeente Waddinxveen is eind 2018 uit de stuurgroep getreden omdat de restantopgave in Gouwe Wiericke vrijwel geheel buiten die gemeente ligt en de gemeente haar bestuurlijke inzet heeft herijkt en geprioriteerd.

Op grond van de Gebiedsovereenkomst is de provincie opdrachtgever van de Stuurgroep voor de realisatie van de opgave natuur.

Met de Gebiedsovereenkomst staan de afspraken vast voor de realisatie van de gebiedsopgaven voor Gouwe Wiericke. Kern van de overeenkomst is enerzijds de verplichting van de provincie tot het beschikbaar stellen van financiën (voor de periode tot en met 2021) ten behoeve van de gebiedsopgave natuur, en anderzijds de verplichting van de Stuurgroep om te sturen op de realisatie van de gebiedsopgave natuur. Daarnaast is afgesproken dat de kosten verbonden aan de programmaorganisatie worden gedragen door de provincie.

Voor Gouwe Wiericke is een risico dat met name het gebiedsproces rondom het deelgebied Bodegraven-Noord veel doorlooptijd blijkt te vergen, zodat het halen van 2021 als opleveringsdatum onzeker wordt.

Uitvoeringsresultaten 2018

Resultaten:

• In totaal is 7,5 ha. beschikbaar gekomen voor het NNN (door middel van subsidie afwaardering, van landbouwgrond naar natuur en door verwerving); hierbij moet worden opgemerkt dat hiervan 6 ha. niet leidt tot extra oppervlakte, doordat deze het vervolg is van een grondruil in 2017 waarin reeds verworven grond was vervreemd.
• In totaal is er 18,5 ha. nieuw ingericht natuurgebied bijgekomen.

Een speerpunt voor 2018 was de evaluatie en vooruitblik van de voortgang van programma Gouwe Wiericke. Hierbij heeft de stuurgroep geconstateerd dat er voor enkele projecten versnellingsmogelijkheden waren.

In eerste instantie zijn er mogelijkheden tot versnelling voor de Meijegraslanden. Na overleg met de provincie en Natuurmonumenten is voor de opgave in de Meijegraslanden geconcludeerd dat een deel van de beoogde uitvoering door middel van een kwalitatieve impuls op percelen die reeds in handen van Natuurmonumenten kan worden gerealiseerd. De realisatie van de restantopgave kan zeer waarschijnlijk met gesloten grondbalans uitgevoerd worden. De stuurgroep heeft Natuurmonumenten verzocht de uitvoering voor te bereiden.

Ook voor het project Westveen heeft de stuurgroep geconstateerd dat de natuurdoelen mogelijk een impuls kunnen krijgen indien een aanvullende inrichting binnen het projectgebied tot de mogelijkheden zou behoren. Met de provincie is overeengekomen dat de mogelijkheden en draagvlak voor versterking van de opgave verkend gaan worden.

Voor het programma Veenweiden Gouwe Wiericke lag in 2018 de nadruk op het op de juiste manier betrekken van maatschappelijke partijen en andere belanghebbenden. In alle projecten, zowel landbouw, recreatie als natuur, is er dan ook veel aandacht geweest voor omgevingsmanagement. Met name in het gebiedsproces in Bodegraven-Noord en in Ruygenborg II heeft dit tot aanzienlijke voortgang geleid. Voor Bodegraven Noord is in de stuurgroep een plan aangeboden dat kansen identificeert en kaders biedt aan de invulling van de natuuropgave in de polder. Dit plan is, naast de stuurgroep, ook vastgesteld door de besturen van Natuurmonumenten, LTO Noord en de agrarische natuurvereniging De Parmey. Dit plan vormt de basis voor de verdere technische uitwerking van de natuurinvulling.

In Ruygenborg II, nabij Noorden, is verder gewerkt aan een voorstel tot herbegrenzing van het NNN, zodat de begrenzing beter aansluit op de eigendomssituatie en de mede daarmee samenhangende ontwikkelmogelijkheden voor natuur. Grondeigenaren en omwonenden hebben binnen de gestelde natuurkaders het initiatief genomen voor het maken van een eigen schetsontwerp in nauw overleg met de stuurgroep. De stuurgroep Gouwe Wiericke zal dit voorstel in een later stadium ter beoordeling voorleggen aan GS; besluitvorming daarover dient plaats te vinden in PS.

De inrichting van het Steinse Groen wordt voorbereid en de daarvoor benodigde grondruilen en aankopen zijn in 2018 in gang gezet. De feestelijke opening van het nieuwe natuurgebied in Oukoop heeft plaatsgevonden.

De restantopgave voor Gouwe Wiericke is om 186 ha grond voor de NNN beschikbaar te krijgen en 791 ha nieuw ingericht natuurgebied te realiseren in de periode 2019 t/m 2021. Hiervoor is € 41,7 mln. beschikbaar (inclusief de proceskosten). Een en ander is exclusief de extra 21 ha. in Westveen.

De te realiseren ha voor 2019 t/m 2021 zijn als volgt geprogrammeerd (inclusief de extra 21 ha. in Westveen die (nog) geen deel uitmaken van de opdracht aan de stuurgroep).

Financiële verantwoording

Hier onder de financiële programmering voor de kosten voor verwerving, inrichting en proces.

Omschrijving

De betrokken partijen in de Krimpenerwaard zijn de gemeente Krimpenerwaard en het Hoogheemraadschap van Schieland en Krimpenerwaard, welke tezamen de Stuurgroep Veenweiden Krimpenerwaard vormen. De te realiseren natuurdoelen zijn: weidevogelgrasland, botanische graslanden en kleinschalige landschapselementen / verbindingen. Deze doelen worden gecombineerd met een bijpassend robuust en duurzaam watersysteem in het kader van de KRW en het tegengaan van bodemdaling. Op grond van de Gebiedsovereenkomst is de provincie opdrachtgever van de Stuurgroep voor de realisatie van de opgave natuur.

Uitvoeringsresultaten 2018

In totaal is 78,5 ha. verworven via kavelruil en aankoop en 10 ha. ingericht.

In 2017 is op verzoek van de Stuurgroep Krimpenerwaard door GS besloten om de realisatiestrategie, voor de gebiedsdelen waar het NNN via zelfrealisatie door de grondeigenaren gerealiseerd zou moeten worden, aan te passen. De aanpassing bestaat uit het inzetten van afwaardering van grond (Subsidieregeling Kwaliteitsimpuls Natuur en Landschap) en het aankopen van grond (tegen volledige schadeloosstelling) wanneer de huidige grondeigenaar niet bereid is tot zelfrealisatie.

In 2018 is de nieuwe realisatiestrategie vastgelegd via een aanpassing van de gebiedsovereenkomst tussen de Stuurgroep en de provincie. De gemeente Krimpenerwaard heeft een aangepast bestemmingsplan in procedure gebracht en het Hoogheemraadschap Schieland en Krimpenerwaard heeft het peilbesluit aangepast. De Stuurgroep heeft met alle grondeigenaren overleg gehad over zelfrealisatie. Met de eerste grondeigenaar is een vaststellingsovereenkomst afgesloten, waarin afspraken zijn gemaakt over de te realiseren natuur, de in te zetten grond en de voorwaarden voor zelfrealisatie

De Stuurgroep heeft in 2018 een inrichtingsplan opgesteld. Dat is de basis voor de afspraken over zelfrealisatie met grondeigenaren, inrichting van het gebied en eventuele aankoop van grond in de periode t/m 2021.

De restantopgave voor de Krimpenerwaard is om 576 ha grond voor de NNN beschikbaar te krijgen en 1.716 ha nieuw ingericht natuurgebied te realiseren in de periode 2019 t/m 2021. Hiervoor is € 68,9 mln. beschikbaar (inclusief de proceskosten). De aanpassing van de realisatiestrategie is hierin verwerkt.

Het moment van realisatie is afhankelijk van het moment dat met zelfrealisatoren een uitvoeringsovereenkomst wordt afgesloten. Hierover wordt nu met een groot aantal grondeigenaren gesproken. Het is lastig om precies aan te geven wanneer dit zal leiden tot een ondertekende uitvoeringsovereenkomst of de aankoop van grond. In de onderstaande raming is voor verwerving uitgegaan van 20% in 2019, 50% in 2020 en 30% in 2021. Voor inrichting wordt uitgegaan van 20% in 2019, 30% in 2020 en 50% in 2021.
 
De te realiseren ha voor 2019 t/m 2022 zijn als volgt geprogrammeerd.

Financiële verantwoording

Hier onder de financiële programmering voor de kosten voor verwerving, inrichting en proces.

Omschrijving

In het kader van het programma Deltanatuur zijn langs het Haringvliet, het Hollands Diep, de Oude Maas, de Noord en in de Biesbosch een groot aantal nieuwe waterrijke natuurgebieden aangelegd die bijdragen aan het verbeteren van de waterveiligheid en de waterkwaliteit en veel ruimte bieden voor recreatie en groenbeleving.
Dit programma omvat in totaal 23 projecten met een gezamenlijke oppervlakte van ruim 2.000 ha. Het is in 2000 van start gegaan en wordt sinds 2005 uitgevoerd onder regie van de provincie Zuid-Holland in nauwe samenwerking met Rijkswaterstaat, de provincie Noord-Brabant, gemeenten, waterschappen, natuurorganisaties en omwonenden. Alle Deltanatuurgebieden behoren tot het NNN, de meeste liggen tevens binnen de begrenzing van de Natura 2000-gebieden Oude Maas, Haringvliet, Hollands Diep en Biesbosch.
Aan het einde van deze paragraaf wordt ook nog even kort ingegaan op de resultaten van het Droomfondsproject Haringvliet en de Leenheerenpolder. Dit zijn strikt genomen geen Deltanatuurprojecten, maar zijn qua doelstellingen grotendeels vergelijkbaar, en zijn of zullen deels worden gerealiseerd met provinciale cofinanciering.

Uitvoeringsresultaten 2018

Voor de periode 2018-2021 was de doelstelling:

• Inrichting van 21 ha. nieuwe natuur in de Buttervlietpolder. Dit project is nog niet gerealiseerd.

Spuimonding-oost (Leenheerengorzenpolder en Leenheerenbuitengorzen, 61 ha.):
Dit gebied is tot eind 2018 in tijdelijk beheer geweest bij de aannemer. Er is in 2018 een openbare procedure doorlopen om het gebied te kunnen overdragen aan een eindbeheerder, maar die heeft niet tot het gewenste resultaat geleid. Het gebied zal daarom in 2019 opnieuw in tijdelijk beheer worden gegeven. De overdracht aan een eindbeheerder zal nu worden gekoppeld aan het lopende gebiedsproces in de Leenheerenpolder.

Crezéepolder (72 ha):
Het gebied is in 2018 via een openbare procedure in eigendom en beheer overgedragen aan het Zuid-Hollands Landschap.

Spuimonding-west (Buitengorzen van de Beningerwaard en Polder Beningerwaard) (106 ha):
Het gebied is eind 2017 via een openbare procedure verkocht aan Natuurmonumenten en begin 2018 formeel in eigendom en beheer overgedragen.

Van Pallandtpolder (70 ha):
Het provinciale deel van de Van Pallandtpolder is eind 2018 via de gemeente Goeree-Overflakkee in eigendom en beheer overgedragen aan Staatsbosbeheer. In de loop van 2018 is er door Staatsbosbeheer, vooruitlopend op het reguliere beheer, eerst nog ontwikkelingsbeheer uitgevoerd.

Buttervlietpolder (21 ha):
De Buttervlietpolder zal conform toezegging aan PS via een DBM-contract (Design, Build en Maintain) worden aanbesteed. In het voorjaar van 2018 is het bodemonderzoek geactualiseerd en aanvullende metingen verricht. Daaruit is gebleken dat de bodem op enkele plaatsen dusdanig verontreinigd is dat de te vergraven gronden binnen het projectgebied niet zonder meer herbruikbaar zijn. Vervolgens is een kader- en grondstromenplan opgesteld en samen met Rijkswaterstaat, in dit geval het vergunningverlenend bevoegd gezag in het kader van de Waterwet, gezocht naar een gebiedsspecifieke oplossing. Uiteindelijk moest worden geconcludeerd dat hiervoor de juridische basis ontbrak. Dat betekent dat een deel van de vrijkomende grond in de categorie “nooit toepasbaar” valt en moet worden afgevoerd naar een stortlocatie. Hiermee is rekening gehouden in de raming van de inrichtingskosten. Omdat we alleen een uitvoerbaar project in de markt kunnen zetten is de gunningsprocedure dus opnieuw vertraagd. De gunning staat nu gepland voor de zomer van 2019. De marktpartij waaraan het contract gegund wordt, krijgt daarna maximaal drie jaar de tijd om het gebied daadwerkelijk in te richten.

Droomfondsproject Haringvliet
Het Droomfondsproject Haringvliet wordt uitgevoerd door zes organisaties - WWF, Natuurmonumenten, Sportvisserij Nederland, Vogelbescherming Nederland, Staatsbosbeheer en ARK Natuurontwikkeling - met steun van de Nationale Postcodeloterij en omvat een hele set aan maatregelen om de biodiversiteit in en rond het Haringvliet te versterken en de recreatieve bereikbaarheid, toegankelijkheid en beleving van het gebied te vergroten. Het Droomfondsproject is in 2018, met voor één onderdeel nog een korte uitloop in 2019, afgerond. De provincie Zuid-Holland heeft via het programma van de Landschapstafel Haringvliet en een specifieke Natura 2000-overeenkomst met Natuurmonumenten aan enkele maatregelen een financiële bijdrage geleverd. De trigger voor dit project was de inwerkingtreding van het Kierbesluit in het najaar van 2018.
In de monding van het Spui is in 2018 het nieuwe vogeleiland Bliek aangelegd (6 ha.) en in de Zuiderdieppolder is in 2018 gestart met de inrichting van het nieuwe natuurgebied in het zogenaamde Blok de Wit (77 ha.). Verder zijn er in 2018 op de Korendijkse Slikken omvangrijke herstelmaatregelen uitgevoerd (90 ha), hebben de Bommelse Gorzen (Hooge Gors), Westplaatbuitengronden en Menheerse Plaat een kwaliteitsimpuls gekregen en zijn er in de Voordelta enkele experimentele schelpdierbanken aangelegd. Deze maatregelen zullen ongetwijfeld sterk bijdragen aan het bereiken van de Natura 2000-doelen voor het Haringvliet.

Leenheerenpolder
In april 2015 heeft de toenmalige staatssecretaris van EZ het Haringvliet definitief aangewezen als Natura 2000-gebied. De Vereniging Hoekschewaards Landschap heeft tegen dit besluit beroep aangetekend omdat de Leenheerenpolder niet meer binnen de begrenzing was opgenomen. In april 2018 heeft de Raad van State dit beroep gegrond verklaard. De minister van LNV heeft vervolgens in juli 2018 een ontwerp-wijzigingsbesluit ter inzage gelegd, waarin de Leenheerenpolder, het Spuigors en een deel van het Spui (weer) aan het Natura 2000-gebied Haringvliet zijn toegevoegd. Wij hebben in augustus 2018 positief op dit besluit gereageerd. De voorgestelde begrenzing laat namelijk voldoende ruimte voor een integrale gebiedsontwikkeling in en rond de Leenheerenpolder waarvoor in de regio vergevorderde plannen bestaan. Een belangrijk onderdeel van deze plannen is het realiseren van een groot zoetwatergetijdengebied met de habitats en soorten waarvoor het Haringvliet is aangewezen. Het wijzigingsbesluit zal naar verwachting in het voorjaar van 2019 definitief worden vastgesteld.
In het Kaderbesluit Groen 2018 is een reservering opgenomen voor een aanzienlijke bijdrage van de provincie aan de realisatie van het nieuwe natuurgebied in de Leenheerenpolder en een kwaliteitsimpuls voor het Spuigors ca. Voor de zomer van 2019 zal met de gebiedspartijen een samenwerkingsovereenkomst worden gesloten en overeenstemming moeten worden bereikt over onze grondpositie in het gebied. Het initiatief blijft bij de regio.

De te realiseren ha in het kader van Deltanatuur zijn voor de periode 2019-2022 als volgt geprogrammeerd:

Financiële verantwoording

De laatste kosten voor de afronding van het onderdeel Deltanatuur zijn nu geprogrammeerd in 2019. De inrichting loopt door tot 2021, omdat de partij waaraan het DBM-contract wordt gegund maximaal drie jaar de tijd krijgt om de inrichting daadwerkelijk te realiseren.

Omschrijving

Anders dan bij de deelprogramma’s Veenweiden, Gouwe Wiericke en Krimpenerwaard, liggen de projecten in het deelprogramma Overig NNN verspreid door de provincie en is er geen overkoepelende gebiedspartij die als trekker kan fungeren. De organisatie wordt daarom per project geregeld.

In vergelijking met het PZG 2018-2032 zijn er, mede vanwege de gewijzigde realisatiestrategie, enkele wijzigingen doorgevoerd:

• De projecten uit de 'strategische reservering natuur' zijn samengevoegd met 'overig NNN' omdat besloten is deze nu ook in uitvoering te nemen
• De projecten gelegen in de voormalige gemeenten Zederik en Leerdam zijn vanwege de provinciale herindeling niet meer opgenomen

Daarmee resteren 29 (deel)projecten:

Voor 8 van deze (deel)projecten zijn de gronden per 1 januari 2019 al beschikbaar voor de realisatie van het NNN, en betreft het alleen de inrichting. In de overige 20 (deel)projecten dient in de periode 2019 t/m 2027 nog zowel verwerving als inrichting plaats te vinden.

Uitvoeringsresultaten 2018

• In totaal is 13 ha. beschikbaar gekomen voor het NNN (Noord-Kethel),
• In totaal is er 198,5 ha. nieuw ingericht natuurgebied bijgekomen.

Naast enkele heel kleine projecten, betreffen de inrichtingsprojecten 15,5 ha. in de Kersbergsche en Achthovense uiterwaard, 8 ha. in particulier beheer op het Eiland van Dordrecht en 171 ha. in drie projecten die in het recente verleden zijn verkocht aan de eindbeheerder mét een inrichtingsverplichting; dit laatste betreft 9 ha. IODS en 162 ha. NNN in de Noorderdiepzone.
Note: Noorderdiepzone: Zowel de opgave aldaar aan NNN als RodS zitten in de overeenkomst met de gemeente Dordrecht. Conform het gestelde in de vorige rapportage rekenen wij nu met de eerder vastgestelde oppervlakte NNN; de latere grenswijzigingen tussen RodS en NNN, laten wij om reden van cijfermatige consistentie verder buiten beschouwing.

De restantopgave voor de categorie Overige NNN is om 536 ha. voor de NNN beschikbaar te krijgen en 782 ha. nieuw ingericht natuurgebied te realiseren in de periode 2019 t/m 2027. Dit is exclusief een eventuele uitbreiding met 56 ha. in de Bonnenpolder en exclusief het eventueel toevoegen van de Leenheerenpolder aan de projectenlijst.

Hiervoor is € 58,6 mln. beschikbaar.

De te realiseren ha voor 2019 t/m 2027 zijn als volgt geprogrammeerd:

Financiële verantwoording

Hier onder de financiële programmering voor de kosten voor verwerving, inrichting en proces.

Omschrijving

In de ‘Uitvoeringsstrategie EHS’ (PS, januari 2014) staat vermeld: “ De uitvoering van de strategische reservering start pas nadat er duidelijkheid is over de financiering hiervan. Deze projecten zijn om die reden geprogrammeerd voor de periode vanaf 2021. ”

In het Programma Zuid-Hollands Groen (2017) staat vermeld: “ In 2018 zal het eerdere voornemen om de strategische reservering pas vanaf 2021 te programmeren, opnieuw worden bezien. Dat kan ertoe leiden dat een deel van de projecten eerder wordt geprogrammeerd .”

Eind 2017 tot begin 2018 is onderzocht welke projecten versneld uitgevoerd kunnen worden. Deze uitwerking is behandeld in deze businesscase.

In het Kaderbesluit 2018 (PS, juni 2018) is besloten: ‘Per 2019 starten met de uitvoering van de Strategische reservering en de nu nog niet opengestelde onderdelen van de Ecologische verbindingen (exclusief prioriteit 3 / zie ook voorstel nr. 3). Hiervoor wordt de Strategische reservering toegevoegd aan het onderdeel Overige NNN. Dit wordt verwerkt in de VRM.

De realisatiestrategie was tot juni 2018 gericht op zelfrealisatie, waarbij financiering in fasen opengesteld werd voor initiatieven uit het gebied. De realisatie blijkt echter met deze strategie achter te blijven bij de gewenste programmering. In het Kaderbesluit (2018) is daarom besloten de realisatiestrategie anders in te richten, waarbij:

• De financiering volledig open gesteld wordt voor initiatieven van gebiedspartijen.
• Provincie Zuid Holland zich actief opstelt in de initiatief/scenariofase, waarbij zij:
  • Samenwerking zoekt met gebiedspartijen, en het initiatief neemt voor onderzoek naar de haalbaarheid en de mogelijke scenario’s.
  • Actief zoekt naar een partij die de realisatie op zich kan en wil nemen.
  • Gezien de totale gemiddelde duur van de planvorming moet hiermee in 2019 gestart worden.
• Mocht zich geen geïnteresseerde partij aandienen dan dient de provincie zich uiterlijk in 2021 te beraden op haar rol bij de verdere realisatie. Dit kan betekenen dat:
  • De provincie de realisatie op zich neemt voor een deel of voor alle van de resterende projecten, waarbij de aangegeven prioritering leidend kan zijn.
  • Naar alternatieven wordt gezocht in bijvoorbeeld inrichtingsdoelen, locatie en oppervlakte.

Deze strategie zal worden uitgewerkt in een uitvoeringsplan, waarin per project een zo reëel als mogelijke planning wordt vastgesteld.

Uitvoeringsresultaten 2018

Conform planning heeft in 2018 geen verwerving en/of inrichting plaatsgevonden. De projecten van de strategische reservering worden vanaf 2019 geïncorporeerd in de paragraaf van de projecten 'overig NNN'.

Financiële verantwoording

Deze paragraaf kan vervallen. De projecten van de strategische reservering worden vanaf 2019 geïncorporeerd in de paragraaf van de projecten 'overig NNN'.

Omschrijving

Via ecologische verbindingen worden natuurgebieden met elkaar verbonden. Het zijn cruciale schakels in het robuuste natuurnetwerk. In de in 2017 door GS vastgestelde ‘(Herziene) Nota Ecologische Verbindingen in de provincie Zuid-Holland’ zijn alle verbindingen beschreven.

De nog te realiseren ecologische verbindingen zijn in prioriteiten onderverdeeld:

• Prioriteit 1: Ecologische verbindingen die substantieel bijdragen aan het realiseren van de internationale natuur- en waterdoelen.
• Prioriteit 2: Ecologische verbindingen die van groot belang zijn voor de biodiversiteit in Zuid-Holland en tevens sterk bijdragen aan andere doelen zoals water, recreatie of landschap.
• Prioriteit 3: Ecologische verbindingen die van minder belang zijn voor de biodiversiteit in Zuid-Holland

maar vooral bijdragen aan andere doelen zoals water, recreatie of groene geleding.

Omdat de realisatie van de ecologische verbindingen tot nu toe achter blijft op de programmering is in 2018 besloten tot een hogere subsidie voor ecologische verbindingen in prioriteit 1 (van 50 naar 85%) en in prioriteit 2 (van 50 naar 70%). Ook zal de provincie waar nodig actief inzetten op de gebiedsprocessen en in het uiterste geval zelf een trekkersrol op zich nemen voor de realisatie van ecologische verbindingen. De uitvoeringsperiode voor de ecologische verbindingen wordt (conform de uitvoeringsperiode voor het NNN) verlengd, tot en met 2027. De provincie stelt voorshands geen subsidie beschikbaar voor de ecologische verbindingen in prioriteit 3.

Uitvoeringsresultaten 2018

In totaal is 4,9 km aan ecologische verbinding gerealiseerd.

In het project ‘IJsvogel’ nabij Alphen aan den Rijn is de inrichting van 0,5 km (1,8 ha) ecologische verbinding opgeleverd. In polder Boekhorst (Teylingen) is voortgang geboekt met verwerving, maar de inrichting beperkt zich op dit moment tot de 0,05 km (0,2 ha) die dient als compensatie voor aantasting van het Overbosch te Voorhout. In Midden-Delfland is (voor 2018) 0,6 km (3 ha) gerealiseerd welke nog niet was gerapporteerd en daarom nu wordt afgeboekt. In de Oostvlietpolder bij Leiden is inmiddels 1,1 km (circa 11 ha) van de ecologische verbinding opgeleverd. Op Voorne-Putten is in het kader van het Project Kreken Kweken een lengte van 2,6 km (10,2 ha) gerealiseerd in de vorm van natuurvriendelijke oevers, stapstenen en een ecoduiker.

De restantopgave voor de ecologische verbindingen is om 113 kilometer aan ecologische verbindingen te realiseren in de periode 2019 t/m 2027. Hiervoor is € 22,9 mln beschikbaar.

De te realiseren kilometers voor 2019 t/m 2027 zijn als volgt geprogrammeerd:

Financiële verantwoording

De financiële raming volgt de programmering van de te realiseren kilometers ecologische verbinding. Er wordt uitgegaan van de door de provincie te betalen subsidie.

Omschrijving

Eén van de dekkingsbronnen voor de realisatie van het NNN is de opbrengst uit verkoop en verpachting van het voormalig BBL-bezit (gronden in eigendom van bureau beheer landbouwgronden), dat in het kader van de decentralisatie door het Rijk aan de provincie is overgedragen (grond-voor-grond).

Uitvoeringsresultaten 2018

De raming van de baten was € 41,9 mln. (ná tussentijdse bijstelling bij Najaarsnota 2018). De realisatie is met € 39,3 mln. iets lager uitgevallen dan geraamd, doordat diverse kleinere grondverkopen zijn doorgeschoven naar 2019. De grootste verkopen in 2018 betroffen de verkoop aan de gemeente Goeree-Overflakkee (€ 10,6 mln.) en de verkoop Glasparel/Waddinxveen (€ 14,3 mln.).
De afwaardering van de boekwaarde van verkochte gronden is iets hoger uitgevallen dan was geraamd. Dit verklaart het nadelige verschil van € 0,6 mln. tussen de raming (€ 5,2 mln.) en de realisatie (€ 5,8 mln.) van de lasten.

Financiële verantwoording

Omschrijving

Het provinciale beleid is gericht op het beschermen, instandhouden, herstellen en ontwikkelen van de natuur-, recreatie- en landschapswaarden in Zuid-Holland. Compensatie is het sluitstuk in de bescherming van deze waarden en moet voorkomen dat deze waarden door ingrepen in het landelijk gebied per saldo verder afnemen. Het provinciale compensatiebeleid is vastgelegd in de Omgevingsverordening Zuid-Holland (2019) en nader uitgewerkt in de Beleidsregel natuur, recreatie en landschap Zuid-Holland 2013. Dit beleid is van toepassing bij ruimtelijke ingrepen in het NNN, belangrijke weidevogelgebieden, recreatiegebieden rond de stad en karakteristieke landschapselementen.

Uitvoeringsresultaten 2018

De voortgang in de realisatie van natuurcompensatieprojecten in 2018 is samengevat in een tabel met kaart in bijlage 1. Hierin zijn uitsluitend projecten opgenomen waarover de besluitvorming over zowel de ingreep als het compensatieplan definitief is. In 2018 zijn 3 compensatieprojecten met een totale oppervlakte van 6,8 ha. afgerond (nrs. 4b, 35 en 45) en 3 nieuwe projecten met een totale oppervlakte 40 ha. in voorbereiding genomen (nrs. 53a-c, 54a-b en 55).

PS-besluit nr. 7062
De Randstedelijke Rekenkamer (RRk) heeft van half 2016 tot eind 2017 een onderzoek uitgevoerd naar de invulling van de provinciale regierol bij de uitvoering van het natuurcompensatiebeleid. De aanbevelingen van de RRk zijn door PS op 20 december 2017 ongewijzigd overgenomen.

De voortgang in de uitvoering van dit besluit is als volgt:

• (1a): Er is een overzicht beschikbaar met daarop de 'bebouwde kommen houtopstanden' (voorheen 'bebouwde kommen Boswet') zoals die door de gemeenten zijn vastgesteld. Wij zullen dit overzicht laten digitaliseren. De contramal daarvan is dan een digitale kaart met de gebieden waar onze bevoegdheden liggen.
• (1b): Indien gemeenten en waterschappen als initiatiefnemer voor een compensatieplichtig plan of project fungeren, zullen wij de uitvoering van de compensatiemaatregelen in het publiekrechtelijke spoor borgen door in onze ontheffingen, vergunningen of goedkeuringsbesluiten expliciet op te nemen dat zij ons jaarlijks dienen te rapporteren over de voortgang, dat zij met private initiatiefnemers een compensatieovereenkomst dienen te sluiten, dat zij in compensatiegebieden voor ingrepen in het NNN een kwalitatieve verplichting dienen te vestigen en moeten bewerkstelligen dat dit gebied een natuurbestemming krijgt. De toelichting in de Verordening ruimte (2014, wijziging 2018) is hierop reeds aangepast. In 2018 zijn er géén nieuwe ontheffingen voor ingrepen in het NNN verleend.
• (1c): Wij hebben de Omgevingsdienst Zuid-Holland Zuid (OZHZ) in 2018 opdracht gegeven om in het veld te controleren of de compensatieprojecten voor de dijkversterkingen Kinderdijk-Schoonhovense Veer (nr. 32), de dijkversterkingen Hoeksche Waard-zuid en Spui-oost (nrs. 40a-b) en de herinrichting van het NCIA-complex (nr. 49) conform zijn uitgevoerd. Daaruit is gebleken dat de compensatiegebieden voor de dijkversterkingen volgens plan zijn ingericht, met de aantekening dat de mogelijkheden voor het uitvoeren van maatregelen in de gorzen langs het Spui bij Nieuw-Beijerland (nr. 40a) beperkt werden door de aanwezige bodemverontreiniging. Dit tekort valt echter ruimschoots binnen de overcompensatie van 2,1 ha. in Buttervlietpolder-oost (nr. 40b). Verder zijn er nog enkele aanbevelingen gedaan om het beheer van de compensatiegebieden te optimaliseren. Met de (her)inrichting van het compensatiegebied voor de uitbreiding van het NCIA-complex bleek daarentegen slechts een zeer bescheiden start gemaakt. Hierover is contact opgenomen met de bevoegde gezagen (gemeente Den Haag en Inspectie Leefomgeving en Transport) en de initiatiefnemer (Rijksvastgoedbedrijf). Het uitvoeren van veldcontroles is vanaf 2019 standaard opgenomen in de werkopdracht aan OZHZ.
• (1d): Het updaten van de provinciale website zal begin 2019 plaatsvinden zodra het nieuwe omgevingsbeleid is vastgesteld en de beleidsregel Compensatie natuur, recreatie en landschap Zuid-Holland 2013 is aangepast.

Gebiedsschouw 2018
In 2018 is in drie compensatiegebieden een gebiedsschouw uitgevoerd, te weten voor de aanleg van de N207 Zuidwestelijke Randweg Gouda (Polder Het Oudeland van Ouddorp: nr. 17b), voor de bouw van Westergouwe (GroenBlauwe zone Westergouwe: nr. 21b) en voor de aanleg van de Rijnlandroute (Papenwegse Polder, Duivenvoordse en Veenzijdse Polder, Polder Hoogeweg en Elsbroekerpolder: nr. 42a-d).
Bij de gebiedsschouw 2017 was geconstateerd dat inrichting en beheer van het compensatiegebied voor het provinciale fietspad F249 Arkel-Leerdam (Polder Achterdijk nr. 29) ontoereikend waren om de compensatiedoelen te halen. Begin 2018 is voor dit compensatiegebied een nieuw inrichtings- en beheerplan opgesteld. Eind 2018 is het gebied via een openbare inschrijving met een herinrichtingsverplichting verkocht aan een eindbeheerder.

Subsidieregeling Natuurcompensatie
De natuurcompensatie voor de provinciale projecten Rijnlandroute en N210 zal worden gerealiseerd door middel van zwaar agrarisch en particulier natuurbeheer. Voor het beheer van deze compensatiegebieden wordt, na afwaardering en inrichting, via de Subsidieregeling Natuurcompensatie vanaf 2016 gedurende twaalf jaar jaarlijks
€ 36.289 beschikbaar gesteld. Er zijn in 2018 geen nieuwe provinciale compensatieprojecten bijgekomen die hier geprogrammeerd moeten worden.

Financiële verantwoording

De financiële programmering heeft uitsluitend betrekking op de middelen voor de uitvoering van compensatieprojecten waarvan de provincie zélf de initiatiefnemer is of waarvan de realisatie van de compensatieverplichting aan de provincie is overgedragen. Voor het beheer van de compensatiegebieden is op dit moment jaarlijks het benodigde bedrag van € 36.289 opgenomen.

Omschrijving

Het betreft kosten ten behoeve van de bedrijfsvoering van de afdeling Ontwikkeling en Grondzaken ten behoeve van de inzet voor NNN.

Financiële verantwoording

Omschrijving

De Integrale Ontwikkeling tussen Delft en Schiedam (IODS) is een gebiedsgericht programma waarmee gelijk met de aanleg van de A4 Delft - Schiedam ook wordt geïnvesteerd in de kwaliteit van Midden-Delfland en het stedelijk gebied tussen Schiedam en Vlaardingen. Naast extra natuur komen er tal van recreatieve voorzieningen, worden verspreid liggende kassen gesaneerd en krijgt de melkveehouderij impulsen voor een duurzame, economisch gezonde bedrijfsvoering. IODS is een samenwerkingsverband tussen Rijk, provincie Zuid-Holland, lokale overheden en verschillende maatschappelijke organisaties.

Uitvoeringsresultaten 2018

Het merendeel van de activiteiten in het kader van de Integrale Ontwikkeling tussen Delft en Schiedam ( IODS) is afgerond. De meeste nog doorlopende activiteiten lopen conform planning. Op 13 juli is de subsidiebeschikking voor de resterende middelen Groen Ondernemen voor periode 2018- 2020 verleend. De ruiterroutes zijn opgeleverd en geopend op 14 september 2018. Het recreatieschap ziet kans om met subsidiegeld dat over is een extra ruiterpad aan te leggen in Poldervaart Midden Delfland. Om dit mogelijk te maken is het recreatieschap eind 2018 uitstel verleend tot 12 april 2019. De realisatie van het Weidevogel kerngebied van 23 ha in de Commandeurspolder is ingeluid met een de starthandeling op 19 oktober 2019. De openingshandeling staat gepland op 14 maart 2019.

De oostzijde van de Ecopassage over de Schie is afgerond. De realisatie van de westzijde schuift echter door naar 2019 i.v.m. de een procedure voor grondonteigening. Inmiddels kan gemeld worden dat partijen er minnelijk zijn uitgekomen en dat de overeenkomst voor grondruil op 21 december bij de notaris is gepasseerd. In het winterseizoen mag niet aan kades en dijken worden gewerkt. Naar verwachting zullen de werkzaamheden in april worden gestart zodat het werk medio 2019 kan worden afgerond.

In december 2018 heeft Staatsbosbeheer subsidie aangevraagd van € 1,5 mln. in het kader van subsidieregeling Groen voor de uitwerking en realisatie van de Ecologische Verbindingszone Zuidrand. Het plan van aanpak gaat uit van realisatie in 2021.

Om vast te stellen of de ecopassages goed functioneren voor de doelsoorten van de natuurverbinding, is er een plan gemaakt voor monitoring dat met omgevingspartijen is besproken. Het monitoringsplan dient te worden uitgewerkt en belegd in 2019.

Het hier bovengenoemde uitstel van de subsidie met betrekking tot de ruiterroutes heeft als consequentie dat de middelen die zijn begroot voor de afrekening van de subsidie door schuiven naar 2019.

Financiële verantwoording

Omschrijving

Nadat de Eerste Kamer op 20 november 2006 het groene licht had gegeven voor de start van de uitvoeringsfase van PMR en de daarbij behorende financiering van de deelprojecten, is PMR/750ha. in een stroomversnelling gekomen. De provincie Zuid-Holland, de gemeente Rotterdam en de Stadsregio Rotterdam staan voor de volgende opgave:

• Sturing op het Programma PMR/750ha: interbestuurlijke programmacoördinatie met als kerntaken sturing op resultaat, voortgang, tijd, budget en risico's zoals omschreven in de PKB PMR en Uitwerkingsovereenkomst PMR/750 ha. (UWO);

• De feitelijke realisatie van de onder het programma vallende deelprojecten: Buijtenland van Rhoon op Midden-IJsselmonde (600 ha. natuur- en recreatiegebied), projecttrekker provincie Zuid-Holland; Noordrand van Rotterdam bestaande uit de Schiebroekse en Zuidpolder ("Vlinderstrik", 100 ha. natuur- en recreatiegebied) en de Schiezone (50 ha. natuur- en recreatiegebied), projecttrekker gemeente Rotterdam; Groene Verbinding (verbinding voor langzaam verkeer over infrastructuurbundel), projecttrekker Stadsregio Rotterdam.

Uitvoeringsresultaten 2018

Buijtenland van Rhoon
In 2018 is hebben de natuurorganisaties en ondernemers overeenstemming bereikt over het streefbeeld voor Buijtenland van Rhoon en is de gebiedscoöperatie opgericht. Ook de provincie en de gebiedscoöperatie hebben overeenstemming bereikt over de samenwerkingsovereenkomst. Deze is 26 november 2018 getekend.

De gebiedscoöperatie neemt de planvorming, realisatie en beheer van Buijtenland van Rhoon op zich. De coöperatie stelt een jaarplan en meerjarenplan op, waarin de aanpak om tot het streefbeeld te komen wordt uitgewerkt. De eerste aanzet van een meerjarenplan is inmiddels beschikbaar en is redelijk in lijn met de provinciale begroting voor de volgende jaren. Grondverwerving en daarmee samenhangende zaken (Wvg, planschade etc.) zijn nadrukkelijk bij de provincie gelaten in de samenwerkingsovereenkomst. De provincie rond op dit moment de lopende verwervingsdossiers af. De eigenaren waarmee de provincie minnelijk tot overeenstemming komt zullen worden verworven. Daarna zal de provincie grondverwerving voor haar rekening nemen als de coöperatie of een grondeigenaar daarom vraagt. Bij de voorjaarsnota wordt de begroting van de provincie aangepast op die van de coöperatie, aangevuld met een inschatting van de programmering van de grondverwerving en bijkomende kosten voor de komende periode.

Rhoonse stort
In kader van Buijtenland van Rhoon wordt ook gewerkt aan de sanering van de Rhoonse stort. Deels gefinancierd uit PMR middelen en deels uit bodemsaneringsmiddelen. Vanwege een lopende beroepszaak zijn de werkzaamheden eerder uitgesteld. Maar nadat het beroep door de rechter onontvankelijk is verklaard, zijn de werkzaamheden toch in 2018 gestart. Kosten die eerder naar 2019 waren verschoven, zijn nu toch in 2018 gemaakt waardoor € 0,3 mln. meer is uitgegeven dan begroot.

Financiële verantwoording

De kosten voor Buijtenland van Rhoon in 2018 zijn € 3,4 mln hoger dan waar in de begroting rekening mee was gehouden (verschuiving kasritme). Dit komt met name door de voorspoedige grondverwerving. Het aantal te verwerven ha was voorzichtig begroot maar het is toch gelukt om in 2018 69 ha te verwerven. Ook is in 2018 een tegemoetkoming in planschade uitgekeerd. Daarnaast heeft de oprichting van de coöperatie, uitwerking van het streefbeeld, het opstellen van het jaarplan en een meerjarenplan meer gekost dan begroot maar kan worden opgevangen binnen de ramingen.
Rhoonse stort; in verband met werkzaamheden die toch in 2018 gestart zijn is in 2018 € 0,3 mln meer gerealiseerd dan gepland.

Omschrijving

Het gaat niet goed met de weidevogelstand in Nederland. De provincie Zuid-Holland werkt daarom samen met de agrarische collectieven, natuurorganisaties en vrijwilligers aan verbeterplannen voor weidevogels. Voor een deel van maatregelen uit de verbeterplannen wordt POP3-subsidie aangevraagd. Op 28 juni 2017 hebben Provinciale Staten een motie aangenomen. In deze motie 725 spreken Provinciale Staten uit bereid te zijn extra middelen vanuit de bestaande groenbudgetten beschikbaar te stellen en worden Gedeputeerde Staten uitgenodigd om voorstellen te overleggen voor integrale, gebieds- en praktijkgerichte onderzoeken en maatregelpakketten voor weide- of akkervogels, die niet geheel binnen de POP3 financiering passen.

Op 21 februari 2018 hebben Provinciale Staten het behandelvoorstel voor deze motie aangenomen. Hierin zijn de volgende voorstellen opgenomen:

• Fysieke investeringen ten behoeve van boerenlandvogels binnen en buiten NNN
• Kennis / onderzoek
• Verzwaring / uitbreiding agrarisch natuurbeheer
• Overige maatregelen met betrekking tot kennisopbouw en onderzoek
• Planvorming ten behoeve van verbetering van monitoring, communicatie en predatieaanpak

In het behandelvoorstel is voor € 6,35 mln. aan maatregelen genoemd.

Uitvoeringsresultaten 2018

Een project om de terreincondities in het natuurgebied Oude Land van Strijen voor weidevogels te optimaliseren en een onderzoeksproject naar kruidenrijk grasland, alsmede maatregelen om de predatie te verminderen, waren in het behandelvoorstel al concreet uitgewerkt en zijn gestart in 2018. Daarmee was ruim € 3 mln reeds ingevuld. Voor de overige maatregelen is afgesproken dat deze eerst verder uitgewerkt worden voordat deze voor de definitieve financiering aan PS worden voorgelegd. In 2018 zijn de resterende maatregelen verder uitgewerkt in het Actieplan Boerenlandvogels. Op basis hiervan is een bestedingsvoorstel opgesteld voor de nog nader te onderbouwen € 3,1 mln en begin 2019 hebben PS daarmee ingestemd.

Het Actieplan Boerenlandvogels is een door betrokken partijen opgesteld en gedragen plan met als ambitie dat de teruggang in aantallen weide- en akkervogels wordt omgebogen in groei en dat er in 2027 meer grutto’s zijn dan bij aanvang van het actieplan. De volgende maatregelen zijn daartoe beschreven::

• Extra investeringen ten behoeve van boerenlandvogels binnen en buiten NNN
• Verzwaring / uitbreiding agrarisch natuurbeheer
• Maatregelen met betrekking tot kennisopbouw en onderzoek en kennisdeling
• Verbetering van monitoring, communicatie, toerusting vrijwilligers en predatieaanpak

Financiële verantwoording

In de financiële programmering is het verwachte uitgavenpatroon weergegeven.

Financiële verantwoording

Omschrijving

Veel natuurwaarden zijn afhankelijk van een bepaalde vorm van beheer, zoals begrazing, maaien of het
verwijderen van houtige vegetatie. Het beheer wordt uitgevoerd door diverse terreinbeherende organisaties, particulieren en verschillende overheden. Binnen het natuurnetwerk kunnen zij, met als uitzondering de overheden, aanspraak maken op provinciale beheersubsidie vanuit de Subsidieregeling Natuur- en Landschapsbeheer Zuid-Holland 2016 (SNL).

In het Natuurbeheerplan geeft de provincie op kaart aan welke natuurbeheertypen er waar voor komen. Voor deze natuurbeheertypen kunnen de beheerders beheersubsidie aanvragen. Voorwaarde om voor subsidie in aanmerking te komen is onder andere dat de terreinen opengesteld zijn voor publiek.

Uitvoeringsresultaten 2018

Met het faciliteren van het beheer wordt de duurzame instandhouding van de natuur en het behoud van de biodiversiteit beoogd. Ook gerealiseerde nieuwe natuur komt voor natuurbeheersubsidie in aanmerking waardoor de lasten jaarlijks zullen stijgen. Daarnaast nemen de beheerlasten toe door algemene prijsstijgingen.

Het streven is om ook op lange termijn het beheer mogelijk te maken. Om het beheer op de lange termijn te kunnen financieren is een toename in de beheerlasten begroot. Daarnaast wordt gezocht naar mogelijkheden om hierop te kunnen besparen en de middelen zo efficiënt mogelijk in te kunnen zetten. Er wordt daarom gewerkt aan het verlagen van de organisatiekosten (niet zijnde de beheerkosten), door te werken met certificering van beheerders vooraf, waardoor minder controle achteraf nodig is, het geclusterd laten aanvragen van beheersubsidie door natuurcollectieven en aan het toepassen van nieuwe verdienmodellen en beheervormen (zoals langjarige afspraken in plaats van zes-jaarlijkse subsidiebeschikkingen). Zo blijft er zo veel mogelijk geld beschikbaar voor beheer.

De resultaten (kwaliteit) binnen het natuurnetwerk worden ook gevolgd. Er worden jaarlijks gesprekken met de
beheerders gehouden om deze resultaten en de ambities te bespreken. Mogelijk kan dit aanleiding zijn om het
beheer aan te passen.

Financiële verantwoording